Datum : December 2020
In de bedrijvenenquête van het najaar van 2020 zijn een aantal verkennende vragen gesteld over de digitale vaardigheden van het personeel binnen de TI-branche. Er is een onderscheid gemaakt tussen technische en inhoudelijke digitale vaardigheden. De eerstgenoemde vaardigheden zijn de kennis en vaardigheden die nodig zijn om een computer, tablet enz. te kunnen bedienen (ook wel ‘knoppenkennis’ genoemd). Inhoudelijke digitale vaardigheden zijn de kennis en vaardigheden die nodig zijn om met behulp van digitale mogelijkheden sneller/efficiënter te werken of betere kwaliteit producten/diensten te leveren.
Een kanttekening bij onderstaande bevindingen is dat de enquête-uitkomsten een beschrijving zijn van de perceptie die bedrijven hebben van de digitale vaardigheden van hun werknemers. In de enquête is gevraagd in welke mate werknemers over voldoende digitale vaardigheden beschikken. ‘Voldoende’ is een ruim begrip en het is waarschijnlijk dat de antwoorden samenhangen met bedrijfskenmerken, zoals het vakgebied waarbinnen het bedrijf actief is, de mate van innovatie binnen het bedrijf en het scholingsbeleid/de leercultuur binnen het bedrijf. Onderstaande bevindingen dienen tegen deze achtergrond te worden bezien. Toekomstig onderzoek zou zich kunnen richten op a) de relatie tussen bedrijfskenmerken en de (gepercipieerde) digitale vaardigheden van werknemers en b) de mate waarin bedrijven zich bewust zijn van het belang van digitale vaardigheden en het afbreukrisico dat een gebrek aan dergelijke vaardigheden met zich meebrengt.
Bedrijven geven aan dat de meeste werknemers over voldoende digitale vaardigheden beschikken
Volgens de bedrijven beschikken hun werknemers overall gezien over voldoende technische digitale vaardigheden (knoppenkennis). Bij de functies leidinggevenden, administratie personeel, engineers/ontwikkelaars en werkvoorbereiders/planners geeft ruim 95 procent van de bedrijven aan dat (bijna) iedereen over voldoende technische digitale vaardigheden beschikt (zie figuur 2.1). Bij drie á vier procent van de bedrijven heeft het merendeel van de werknemers in deze functies voldoende technische digitale vaardigheden. Bij één procent van de bedrijven betreft dit ongeveer de helft van de werknemers in deze functies.
Monteurs beschikken bij wat minder bedrijven over voldoende technische digitale vaardigheden. Ruim driekwart van de bedrijven geeft aan dat (bijna) al hun monteurs over voldoende technische digitale vaardigheden beschikken. Bij zeventien procent van de bedrijven betreft dit het merendeel van de monteurs. Bij vier procent van de bedrijven heeft ongeveer de helft van de monteurs voldoende technische digitale vaardigheden en bij twee procent heeft de minderheid of (bijna) geen van de monteurs voldoende technische digitale vaardigheden.Bij een vijfde van de bedrijven beschikken lang niet alle monteurs over voldoende inhoudelijke digitale vaardigheden
Ten opzichte van de technische digitale vaardigheden beschikken werknemers in de TI in iets mindere mate over voldoende inhoudelijke digitale vaardigheden. Ook hier zijn het de monteurs die in een kleiner deel van de bedrijven over voldoende vaardigheden beschikken. Bij 58 procent van de bedrijven beschikken (bijna) alle monteurs over voldoende inhoudelijke vaardigheden, bij 23 procent van de bedrijven gaat het om het merendeel van de monteurs. Bij elf procent van de bedrijven heeft ongeveer de helft voldoende inhoudelijke digitale vaardigheden en bij zeven procent van de bedrijven heeft de minderheid tot bijna geen van de monteurs voldoende inhoudelijke digitale vaardigheden. In bijna twintig procent van de bedrijven beschikt een groot deel van de monteurs dus niet over voldoende inhoudelijke digitale vaardigheden.
Aan bedrijven waarbij hooguit de helft van de werknemers (binnen dezelfde functiecategorie) over voldoende digitale vaardigheden beschikt, is gevraagd welke digitale vaardigheden vooral gemist worden. Gebrek aan de volgende digitale vaardigheden komt hieruit naar voren: ICT-basisvaardigheden, computational thinking (problemen zodanig (her)formuleren dat het mogelijk is om het met computertechnologie op te lossen ook wel ‘robotdenken’ genoemd), cybersecurity, mediawijsheid, informatievaardigheden (het op efficiënte wijze gepaste informatie zoeken en selecteren met behulp van digitale middelen) en het gebruik van sociale media. Het gebrek aan één of meerdere van deze vaardigheden doet zich voor bij 25 tot 29 procent van deze bedrijven. ICT-basisvaardigheden en informatievaardigheden zijn bij grotere bedrijven vaker een gebrek dan bij kleinere bedrijven.
Bedrijven verhelpen gemis aan digitale vaardigheden vooral door werknemers een opleiding te laten volgen
Een gemis aan digitale vaardigheden wordt vooral verholpen door werknemers een opleiding/cursus te laten volgen. Dit is bij de helft van de bedrijven met werknemers met gebrekkige digitale vaardigheden het geval (51%). Ook werknemers van elkaar laten leren komt vaak voor, namelijk bij 44 procent van deze bedrijven. Ten slotte wordt bij ruim een derde van de bedrijven het gemis aan digitale vaardigheden opgevangen door in en tijdens het werk mogelijkheden te bieden om deze vaardigheden te ontwikkelen (34%). Elf procent van de bedrijven geven aan (nog) niet te weten hoe zij het gemis aan digitale vaardigheden binnen het bedrijf willen verhelpen. Er is ook een handjevol bedrijven dat het niet nodig vindt om het gemis aan vaardigheden op te vangen (6%). Deze bedrijven zien dat werknemers vaardigheden missen, maar er is voor hen geen noodzaak om dit op te lossen.
Grotere bedrijven lossen gemis aan digitale vaardigheden vaker op door werknemers een opleiding/cursus te laten volgen, door in en tijdens het werk mogelijkheden te bieden om de digitale vaardigheden te ontwikkelen en door werknemers in en tijdens het werk te laten coachen door digitaal vaardige personen dan kleinere bedrijven.
Ruim een kwart van kleine bedrijven (1 tot en met 4 werknemers) weet nog niet hoe ze het gemis aan digitale vaardigheden van hun personeel gaan verhelpen. Bij bedrijven met vijftig of meer werknemers is dit aandeel aanzienlijk lager, daarvan weet vier procent van de bedrijven niet hoe ze de digitale vaardigheden van hun werknemers kunnen verbeteren. Kleinere bedrijven lijken minder bewust bezig of minder mogelijkheden te zien om de digitale vaardigheden van het werknemers te verbeteren.
Bron: telefonische bedrijvenenquête najaar 2020, KBA i.o.v. Wij Techniek
Dit hoofdstuk is onderdeel van :