Inleiding
De installatietechnische bedrijven in Nederland spelen een belangrijke rol bij een aantal grote uitdagingen van dit moment: de energietransitie, digitalisering, complexere infrastructuur en toegankelijke gezondheidszorg. Voor een aantal cruciale functies is de technische installatiebranche (TI) in hoge mate aangewezen op technisch opgeleide hbo’ers. Vooral bij innovaties en nieuwe ontwikkelingen spelen de hbo’ers een belangrijke rol. Er zijn al langer signalen dat vraag naar en aanbod van hbo’ers op de arbeidsmarkt in de TI niet vlekkeloos bij elkaar komen en op elkaar aansluiten. De TI-bedrijven geven in de jaarlijkse bedrijvenenquête van Wij Techniek aan dat vacatures op hbo niveau vaak moeilijk vervulbaar zijn. In 2022 en 2023 was het aantal moeilijk vervulbare vacatures voor staffuncties en leidinggevende functies, de functies waarin de hbo’ers voornamelijk werkzaam zijn, hoger dan in enig ander jaar sinds 2008, het jaar waarin we begonnen zijn dit te meten.
Het is niet alleen belangrijk dat de installatiebedrijven voldoende hbo’ers kunnen vinden, maar ook dat ze de juiste kennis en vaardigheden meebrengen. Een deel van de kennis en vaardigheden is bedrijfsspecifiek en zal door de bedrijven zelf worden aangeleerd aan de hbo’ers in hun bedrijf. Voor een ander deel zal het aanleren van vooral kennis maar ook van vaardigheden gebeuren tijdens de hbo-opleiding. Door als branche aan de hbo-opleidingen kenbaar te maken waar de bedrijven behoefte aan hebben, kunnen de opleidingen meer vraag gestuurd werken, waardoor de opleidingen inhoudelijk (nog) beter aansluiten op de praktijk. Wij Techniek − het opleidings- en ontwikkelingsfonds voor de TI − heeft KBA Nijmegen gevraagd hier onderzoek naar te doen. In voorliggende rapportage staan de bevindingen op de volgende onderzoeksvragen:
- Hoe ziet de instroom vanuit het technisch hbo (sector HTNO) in de technische installatiebranche er uit?
- Welke competenties vragen TI-bedrijven anno 2023 voor technische functies op hbo-niveau?
- Hoe goed sluit het hbo-onderwijs aan op de huidige vraag in de TI naar technisch personeel op hbo-niveau?
- Wat zijn de ervaringen met opscholing naar hbo-niveau van het zittend personeel?
- Welke hbo-competenties zullen komende jaren belangrijker worden en welke nieuwe functies op hbo-niveau zien bedrijven ontstaan?
- Hoe verwachten de TI-bedrijven in hun toekomstige hbo-personeelsbehoefte te voorzien? (Doorstroom van het zittende personeel (opscholing), inzetten op instroom vanuit het onderwijs of zij-instroom?)