Door technologische innovaties en maatschappelijke trends verandert de klantvraag. Dat heeft grote gevolgen voor de markt voor installatiebedrijven. Een scenariobouwteam heeft zich, in opdracht van OTIB, gebogen over de vraag hoe de rol van techniek in deze veranderende markt zich verder zal ontwikkelen. En welke partijen daarin een rol gaan spelen.
Het scenariobouwteam, met daarin deskundigen uit de wereld in- en om de installatietechniek heeft in vier werkbijeenkomsten gezocht naar een zo concreet mogelijk beeld van de toekomstige rollen in de bouw- en installatiewereld. Uitgangspunt waren de trends en thema’s die in een eerdere toekomstverkenning (RADAR2020) naar voren waren gekomen als ontwikkelingen die belangrijk zijn of gaan worden voor de werkzaamheden van de branche.
Gekeken is naar de positie van partijen in waardeketens (bouwkolom). De positie van een partij in de keten wordt bepaald door de meerwaarde die deze partij weet te creëren. Zonder meerwaarde geen positie. Die positie wordt deels bepaald door concurrentie maar trends en ontwikkelingen zoals al eerder geschetst in RADAR2020 kunnen waardeketens waar binnen installatiebedrijven opereren echt op hun kop zetten. Uiteindelijk werden er vier toekomstbeelden uitgewerkt met ieder hun eigen, soms zelfs nieuwe positie, binnen de waardeketens.
De Integrator
De integrator weet vooral goed gebruik te maken van het thema integraal installeren. Zijn waardestrategie is focus leggen op klantpartnerschap door het kennen van de specifieke problematiek van de klant/eindgebruiker. Hij vertaalt de klantvraag naar een ontwerp of een concept voor een totaaloplossing. Voor het vervullen van deze functie is hoogwaardige kennis van de klant en de technische mogelijkheden van groot belang. Daarnaast heeft de Integrator een goed netwerk van waaruit hij partijen bij een project kan aansluiten op kennis en op uitvoeringsniveau.
De Creator
In veel waardeketens zal behoefte zijn aan specifieke (deel) oplossingen. De creator weet deze te ontwikkelen en te organiseren. Hij produceert en vermarkt hoogwaardige high tech bouwstenen waarbij veel aandacht is voor R&D. Zo levert hij meerwaarde aan partners in de keten en soms direct aan de eindgebruiker. Zijn waardestrategie is focus op productleiderschap door het continue ontwikkelen van ‘state of the art’ producten.
De Assembler
De assembler realiseert het uiteindelijke installatiewerk. En ligt daarmee het dichtst bij de rol van de installateur anno nu. De assembler weet goed in te spelen op het thema installeren nieuwe stijl en gebruikt dus veel slimme ICT bij het installeren van de hightech bouwstenen die ontwikkelt zijn. Het echte installeren wordt dan meer plug&play terwijl het contact met de klant steeds belangrijker wordt. Door samen te werken met de andere rollen ligt zijn meerwaarde in het daadwerkelijk realiseren van het werk tegen concurrerende prijzen. Zijn focus ligt op kostenleiderschap door het zo efficiënt mogelijk inrichten van het assemblage proces.
[kolom_einde]
De Operator/Provider
Dit waren aanvankelijk twee rollen die echter zoveel overlap vertoonden dat ze toch samen worden genoemd. Het verschil zit in de schaal waarop ze opereren. De operator zorgt voor blijvende functionaliteit van deelsystemen terwijl de provider voorziet in blijvende functionaliteit van gehele infrastructuren. De activiteiten bestaan echter in beide gevallen uit het beheren en onderhouden van de systemen. Het is een onderneming in de vorm van een beheersorganisatie die met servicecontracten een blijvende functionaliteit waarborgt. De meerwaarde van deze positie ligt in het waarborgen van functionaliteit tegen zo laag mogelijke kosten. De waardestrategie van de operator/provider is kostenleiderschap, het bieden van betrouwbare diensten tegen concurrerende prijzen.
Bedrijfsniveau
De rollen moeten niet als absoluut worden gezien. Maar ze kunnen als stip op de horizon dienen voor veranderingen op individueel bedrijfsniveau, op die van ondernemingen gezamenlijk en van de hele branche als het doel is een goede positie in de keten te houden of te krijgen.
Bij het formuleren van een ambitie naar de toekomst zal de individuele ondernemer als uitgangspunt moeten nemen welke positie zijn bedrijf op dit moment bekleed binnen de waardeketen en welke kerncompetenties er reeds aanwezig zijn in het bedrijf. Vanuit daar kan de ondernemer bepalen welke rol hij in de keten zou willen vervullen en welke specifieke markten, diensten, samenwerkingspartners en kerncompetenties daarbij horen.
Op bedrijven niveau zal er meer open innovatie ontstaan waarbij bedrijven gezamenlijk nadenken over het bieden van meerwaarde voor de eindgebruiker. Alle deelnemende partijen investeren in gelijke mate en delen ook gezamenlijk in de winst. Het idee is dat er in een coöperatieve omgeving betere producten en diensten ontstaan dan elke individuele deelnemer voor zich zou kunnen bieden.
Opleiden
De rollen zoals beschreven door het scenarioteam geven nieuwe posities aan binnen de waardeketen. En kunnen ook door andere partijen dan installateurs worden ingevuld. Van de vier beschreven rollen lijkt alleen de rol van de ‘assembler’ nog enigszins op de huidige installateur, al zal ook die rol inhoudelijk veranderen in de komende jaren. Parallel aan het verder verkennen en verdiepen van de rollen door de branche zal er ook een verdere verdieping van de bijbehorende opleidingsvragen ontstaan. En ook daar zullen er nieuwere en betere verbindingen tussen werken en leren moeten ontstaan.
Kijk voor een impressie van de rollen binnen de toekomstscenario’s de animatiefilm.
Download het rapport ‘Toekomstbeelden voor de Installatiebranche’.